Dlaczego pietruszka żółknie? Najczęstsze przyczyny i sposoby rozwiązania problemu

Co powoduje, że pietruszka żółknie? Najczęstsze przyczyny

Żółknięcie pietruszki to problem, który może spotkać każdego ogrodnika, zarówno amatora, jak i profesjonalistę. Zjawisko to może być wynikiem różnych czynników, które wpływają na kondycję rośliny. Istnieje wiele przyczyn, dla których liście pietruszki tracą swój zdrowy, zielony kolor, a zrozumienie tych czynników jest kluczowe, aby skutecznie zarządzać uprawą tej aromatycznej rośliny. W tym artykule przyjrzymy się najczęstszym powodom, które prowadzą do żółknięcia pietruszki oraz jak im zapobiegać.

1. Niedobory składników odżywczych

Jedną z głównych przyczyn żółknięcia pietruszki są niedobory składników odżywczych, szczególnie azotu, żelaza i magnezu. Te trzy minerały odgrywają kluczową rolę w procesach fotosyntezy i produkcji chlorofilu, który nadaje liściom zielony kolor. Jeśli roślina nie otrzymuje wystarczającej ilości tych składników, jej liście zaczynają żółknąć.

• Niedobór azotu: Azot jest podstawowym składnikiem odpowiedzialnym za wzrost rośliny. Jego brak prowadzi do spowolnienia wzrostu i żółknięcia młodszych liści.
• Niedobór żelaza: Żelazo jest niezbędne do produkcji chlorofilu. Jego brak prowadzi do tzw. chloroz z brakiem zieleni, a liście stają się bladożółte, zwłaszcza w dolnej części rośliny.
• Niedobór magnezu: Magnez jest kluczowy dla stabilności chlorofilu. Jego brak skutkuje żółknięciem liści, szczególnie od brzegów.

W celu zapobiegania tym problemom, warto regularnie nawozić pietruszkę odpowiednimi nawozami zawierającymi te składniki. Należy jednak pamiętać, że nadmiar nawozów również może zaszkodzić roślinie, powodując inne problemy zdrowotne.

2. Zła jakość gleby i nieodpowiednie pH

Kolejną częstą przyczyną żółknięcia pietruszki jest nieodpowiednia jakość gleby. Pietruszka preferuje glebę o pH neutralnym lub lekko zasadowym. Jeśli gleba jest zbyt kwaśna, roślina może mieć trudności w przyswajaniu niektórych minerałów, zwłaszcza magnezu i żelaza, co prowadzi do chloroz. Warto także sprawdzić strukturę gleby. Jeśli jest zbyt ciężka, źle przepuszczalna, korzenie mogą cierpieć z powodu braku dostępu do tlenu, co także przyczynia się do żółknięcia liści. Z kolei gleba zbyt sucha lub zbyt mokra również nie sprzyja zdrowemu wzrostowi pietruszki.

Co zrobić w przypadku złej jakości gleby?

Aby poprawić jakość gleby, warto regularnie ją wzbogacać organicznymi nawozami, takimi jak kompost czy obornik. Zmiana pH gleby w kierunku neutralnym lub lekko zasadowym może być osiągnięta poprzez dodanie wapna lub dolomitu. Dobrze jest także zadbać o odpowiednią strukturę gleby, poprzez regularne jej spulchnianie oraz zapewnienie dobrej cyrkulacji powietrza.

3. Nadmiar wody i zła drenaż

Jeśli pietruszka jest narażona na nadmiar wody, może dojść do gnicia korzeni i zahamowania ich funkcji pobierania składników odżywczych. Zbyt duża ilość wilgoci w glebie może prowadzić do żółknięcia liści, a także osłabienia całej rośliny. Niewłaściwy drenaż gleby jest często przyczyną takich problemów. Rośliny uprawiane w glebie, która nie przepuszcza wody, mają trudności z oddychaniem korzeni. Brak tlenu prowadzi do zahamowania wzrostu, a pietruszka zaczyna tracić swoje zdrowe, zielone liście.

Jak poprawić drenaż gleby?

Rozwiązaniem może być poprawa drenażu gleby poprzez dodanie do niej piasku lub żwiru, co umożliwi lepsze odprowadzanie nadmiaru wody. Ponadto warto zadbać o odpowiednią głębokość i szerokość rowków odwadniających w ogrodzie, aby woda mogła swobodnie odpływać.

4. Choroby i szkodniki

Choroby grzybowe oraz ataki szkodników to kolejna grupa czynników, które mogą powodować żółknięcie liści pietruszki. Grzyby takie jak mączniak prawdziwy czy rdza pietruszkowa są w stanie zainfekować rośliny, powodując zmiany w strukturze liści i ich żółknięcie. Również szkodniki, w tym mszyce czy przędziorki, mogą być odpowiedzialne za uszkodzenie roślin. Działają one poprzez wysysanie soków roślinnych, co prowadzi do osłabienia pietruszki i objawia się żółknięciem liści.

Jak zapobiegać chorobom i szkodnikom?

Regularne przeglądanie roślin pod kątem szkodników i objawów chorób grzybowych jest kluczowe. Można stosować odpowiednie środki ochrony roślin, takie jak naturalne preparaty na bazie czosnku, pokrzywy czy skrzypu. W przypadku grzybów warto sięgnąć po fungicydy, ale zawsze z uwzględnieniem zaleceń producenta, aby nie zaszkodzić roślinie.

Dlaczego pietruszka żółknie? Zbyt dużo lub za mało wody – jak to wpływa na pietruszkę?

Pietruszka to jedno z najpopularniejszych ziół w polskich ogrodach, znane nie tylko z walorów smakowych, ale i zdrowotnych. Jednak jej uprawa może napotkać na problemy, w tym żółknięcie liści, które jest powszechnym objawem wskazującym na nieprawidłowe warunki wzrostu. Jednym z głównych czynników wpływających na kondycję rośliny jest ilość wody, jaką otrzymuje. Zbyt duża jej ilość lub zbyt mała może prowadzić do poważnych problemów, w tym do żółknięcia liści. W tym artykule przyjrzymy się, jak nadmiar i niedobór wody wpływają na pietruszkę, oraz jakie objawy mogą wskazywać na błędy w nawadnianiu.

1. Zbyt dużo wody – skutki dla pietruszki

Przemoczenie gleby to jeden z najczęstszych powodów żółknięcia liści pietruszki. Roślina ta, choć lubi wilgotne środowisko, nie toleruje nadmiaru wody, który może prowadzić do rozwoju chorób grzybowych i bakteryjnych, takich jak chytridiomikoza czy zgorzel korzeniowa. Gdy gleba jest ciągle mokra, korzenie pietruszki mogą zacząć gnić, co ogranicza ich zdolność do pobierania składników odżywczych. W rezultacie roślina zaczyna marnieć, a jej liście stają się żółte i wiotkie. Nie tylko nadmiar wody wpływa negatywnie na korzenie, ale także brak odpowiedniej wentylacji gleby, która sprzyja tworzeniu się zastoisk wody. Pietruszka w takich warunkach traci zdolność do efektywnego pobierania tlenu, co prowadzi do jej osłabienia i żółknięcia liści. Długotrwałe utrzymywanie zbyt mokrej gleby sprzyja również rozwojowi pleśni, co dodatkowo pogarsza stan rośliny.

Objawy nadmiaru wody

• Żółknięcie i więdnięcie liści, szczególnie na brzegach.
• Gnicie korzeni, które można zauważyć po wyciągnięciu rośliny z gleby.
• Brak wzrostu rośliny, pomimo odpowiednich warunków świetlnych.
• Przebarwienia liści, które stają się jasnożółte lub brązowe.

2. Niedobór wody – jak wpływa na pietruszkę?

Odwrotna sytuacja, czyli zbyt mała ilość wody, również może prowadzić do żółknięcia pietruszki. Niedostateczne nawodnienie powoduje, że roślina nie jest w stanie pobierać odpowiedniej ilości składników odżywczych z gleby. Brak wody prowadzi do osłabienia systemu korzeniowego, przez co pietruszka staje się mniej odporna na choroby i inne niekorzystne czynniki środowiskowe. W wyniku suszy, liście stają się żółte, a roślina zaczyna więdnąć. Gdy gleba staje się zbyt sucha, korzenie pietruszki nie są w stanie pobierać wody, co powoduje niedobór wilgoci w tkankach rośliny. W rezultacie, procesy metaboliczne zostają zakłócone, a roślina zaczyna marnieć. Niedobór wody jest szczególnie niebezpieczny w okresach gorących, kiedy pietruszka intensywnie rośnie i potrzebuje dużej ilości wilgoci do prawidłowego rozwoju. Wówczas brak odpowiedniego nawodnienia może prowadzić do utraty plonów.

Objawy niedoboru wody

• Żółknięcie liści, szczególnie tych starszych, zaczynających od brzegów.
• Więdnięcie rośliny, która staje się wiotka i opada w kierunku ziemi.
• Zatrzymanie wzrostu rośliny oraz skrócenie jej ogólnych rozmiarów.
• Pojawienie się brązowych plam na liściach, które mogą świadczyć o suszy.

3. Jak utrzymać równowagę wodną w uprawie pietruszki?

Aby pietruszka rosła zdrowo i uniknęła problemów z żółknięciem liści, niezwykle ważne jest utrzymanie odpowiedniej równowagi wodnej w glebie. Należy pamiętać, że roślina ta potrzebuje regularnego, ale umiarkowanego podlewania. Gleba powinna być wilgotna, ale nie mokra, a woda powinna dobrze przepuszczać, aby zapobiec zaleganiu wody wokół korzeni. Odpowiednia wilgotność gleby jest kluczowa. Należy pamiętać, aby w okresach dużych opadów deszczu ograniczyć podlewanie, aby uniknąć zalania rośliny. Z kolei w czasie suszy warto zwiększyć częstotliwość nawadniania, szczególnie w godzinach porannych lub wieczornych, aby uniknąć parowania wody pod wpływem wysokiej temperatury.

Wskazówki dotyczące utrzymania odpowiedniego nawodnienia

• Regularnie sprawdzaj wilgotność gleby – użyj miernika wilgotności lub po prostu wbij palec w ziemię, by ocenić, czy roślina potrzebuje wody.
• Unikaj podlewania pietruszki w pełnym słońcu, ponieważ woda szybko odparowuje i może prowadzić do poparzeń rośliny.
• Stosuj nawadnianie kropelkowe lub systemy, które umożliwiają równomierne dostarczanie wody do korzeni, zapobiegając nadmiarowi wody na powierzchni.
• Regularnie usuwać chwasty wokół rośliny, które mogą konkurować z pietruszką o wodę.

4. Jakie warunki glebowe sprzyjają pietruszce?

Oprócz odpowiedniego nawadniania, ważnym czynnikiem wpływającym na zdrowie pietruszki jest rodzaj gleby. Roślina preferuje gleby lekkie, dobrze przepuszczalne, które nie zatrzymują nadmiaru wody. Idealna ziemia powinna być bogata w materię organiczną, co zapewnia odpowiednią wilgotność, ale nie sprzyja stagnacji wody. Zbyt ciężka, gliniasta gleba może prowadzić do gromadzenia się wody w korzeniach, co prowadzi do ich gnicia i żółknięcia liści. W takim przypadku warto poprawić strukturę gleby, dodając kompost lub torf.

Pietruszka na zbyt ubogiej glebie – jak poprawić jej stan?

Pietruszka to jedno z najbardziej popularnych warzyw, które możemy uprawiać w ogrodach. Jednak jej wymagania glebowe są często niedoceniane. Jeśli zauważymy, że pietruszka zaczyna żółknąć, może to oznaczać, że rośnie na glebie ubogiej w składniki odżywcze. W tej sekcji omówimy, jak poprawić stan gleby, aby zapewnić pietruszce optymalne warunki do wzrostu.

Dlaczego pietruszka żółknie na ubogiej glebie?

Główne powody, dla których pietruszka może żółknąć na ubogiej glebie, są związane z brakiem odpowiednich składników odżywczych, takich jak azot, fosfor czy potas. W wyniku ich niedoboru roślina nie jest w stanie przeprowadzać odpowiednich procesów metabolicznych, co skutkuje żółknięciem liści. Niedobór azotu jest jednym z najczęstszych powodów, ponieważ ten pierwiastek odpowiada za zdrowy wzrost rośliny, w tym rozwój jej liści. Jeśli gleba jest uboga w azot, pietruszka może nie tylko żółknąć, ale również rosnąć wolniej, a jej plon może być mniejszy.

Jak poprawić stan gleby dla pietruszki?

• Wzbogacenie gleby w azot – Najczęściej występującym problemem jest niedobór azotu. Możemy poprawić stan gleby, dodając kompost lub obornik, które dostarczą roślinie niezbędne składniki odżywcze. Dodatkowo, nawozy azotowe, takie jak saletra amonowa, mogą szybko uzupełnić braki w glebie.
• Dodanie nawozów organicznych – Organiczne nawozy, takie jak kompost, mogą poprawić strukturę gleby, zwiększając jej zdolność do zatrzymywania wody oraz składników odżywczych. Kompost jest również źródłem mikroorganizmów, które wspierają naturalne procesy rozkładu materii organicznej w glebie.
• Używanie nawozów wieloskładnikowych – Warto sięgnąć po nawozy wieloskładnikowe, które zawierają zarówno azot, jak i fosfor oraz potas. Dzięki nim gleba będzie lepiej zaopatrzona w wszystkie podstawowe składniki odżywcze, które są niezbędne do zdrowego wzrostu pietruszki.
• Przygotowanie gleby przed siewem – Przed wysiewem pietruszki warto przeprowadzić gruntowną analizę gleby. Jeśli gleba jest zbyt uboga, warto ją odpowiednio wymieszać z kompostem lub innymi nawozami organicznymi, aby dostarczyć roślinie niezbędne składniki odżywcze. Również przyoranie roślin zielonych, takich jak koniczyna czy lucerna, pomoże wzbogacić glebę w azot.
• Odpowiednia kwasowość gleby – Pietruszka najlepiej rośnie w glebie o pH w przedziale 6,0–7,0. Jeśli gleba jest zbyt kwaśna lub zbyt zasadowa, jej zdolność do przyswajania składników odżywczych jest ograniczona. Warto więc sprawdzić pH gleby i, jeśli to konieczne, dostosować je przy pomocy odpowiednich preparatów, takich jak wapno ogrodnicze, które podnosi pH gleby, lub siarka, która je obniża.

Jakie rośliny wspierają rozwój pietruszki na ubogiej glebie?

W przypadku, gdy gleba jest uboga, warto rozważyć sadzenie innych roślin obok pietruszki, które wspomogą jej wzrost. Rośliny takie jak fasola czy groch są doskonałymi roślinami motylkowymi, które wiążą azot z powietrza i dostarczają go do gleby. Można również posadzić koniczynę lub lucernę, które poprawiają strukturę gleby i wzbogacają ją w azot. Uprawy te nie tylko wspomogą pietruszkę, ale także zapobiegną jej dalszemu żółknięciu i osłabieniu.

poprawy gleby dla pietruszki

Uprawa pietruszki na ubogiej glebie może prowadzić do problemów z jej wzrostem i zdrowiem, w tym do żółknięcia liści. Aby poprawić stan gleby, warto zastosować odpowiednie nawozy organiczne, wieloskładnikowe oraz przeprowadzić analizę pH gleby. Dodatkowo, wprowadzenie roślin wspomagających, takich jak rośliny motylkowe, może znacząco poprawić jej jakość. Regularne dbanie o glebę oraz dostosowanie jej do wymagań pietruszki pozwoli na uzyskanie zdrowych, zielonych roślin i obfitych plonów.

Niedobór składników odżywczych a żółknięcie pietruszki

Żółknięcie liści pietruszki jest częstym problemem, który może wskazywać na niedobór ważnych składników odżywczych. Korzystne dla roślin składniki odżywcze pełnią kluczową rolę w procesach metabolicznych, takich jak fotosynteza, oddychanie komórkowe oraz wzrost i rozwój roślin. Niedobór jednego lub kilku z tych składników może prowadzić do zaburzenia równowagi rośliny, a jednym z widocznych objawów jest żółknięcie jej liści. W tym artykule przyjrzymy się, jak brak odpowiednich składników odżywczych wpływa na kondycję pietruszki oraz jak rozpoznać ten problem w ogrodzie.

Jakie składniki odżywcze są kluczowe dla pietruszki?

Pietruszka, jak każda roślina, potrzebuje do prawidłowego wzrostu określonych składników odżywczych. Wśród najważniejszych z nich wymienia się azot, fosfor, potas, wapń, magnez oraz mikroelementy takie jak żelazo, mangan, miedź i bor. Każdy z tych składników pełni nieco inną rolę w organizmach roślinnych, jednak brak któregokolwiek z nich może prowadzić do zaburzeń w prawidłowym rozwoju pietruszki, a w rezultacie do jej żółknięcia.

Objawy niedoboru składników odżywczych u pietruszki

Żółknięcie liści pietruszki może być wynikiem kilku niedoborów pokarmowych. Poniżej przedstawiamy najczęstsze symptomy:

• Niedobór azotu: W przypadku niedoboru azotu liście pietruszki stają się bladożółte, szczególnie na starszych roślinach. Azot jest kluczowy dla syntezowania chlorofilu, dlatego jego brak powoduje, że roślina nie jest w stanie produkować wystarczającej ilości tego barwnika.
• Niedobór żelaza: Żelazo jest niezbędne do tworzenia chlorofilu, więc jego niedobór skutkuje żółknięciem młodszych liści, przy zachowaniu zielonego koloru nerwów głównych. W takim przypadku zjawisko to jest znane jako chloroza żelazowa.
• Niedobór magnezu: Magnez jest centralnym atomem cząsteczki chlorofilu, więc jego brak prowadzi do wystąpienia żółtych plam wśród starszych liści. Objawem może być także wystąpienie brunatnych krawędzi liści.
• Niedobór potasu: Potas odpowiada za regulację gospodarki wodnej rośliny, a jego brak może prowadzić do żółknięcia oraz obumierania liści na brzegach. Rośliny stają się bardziej podatne na stres wodny i choroby.
• Niedobór boru: Niedobór boru prowadzi do powolnego wzrostu roślin, a także do żółknięcia oraz deformacji młodszych liści. Bor jest kluczowy dla transportu cukrów i aktywności enzymów.

Jak unikać niedoborów składników odżywczych w uprawie pietruszki?

Aby uniknąć problemu żółknięcia pietruszki spowodowanego niedoborami składników odżywczych, warto przestrzegać kilku podstawowych zasad:

1. Używanie nawozów organicznych: Kompost, obornik lub inne nawozy organiczne dostarczają roślinom niezbędnych mikro- i makroskładników, zapewniając zdrowy wzrost i odpowiednią kolorystykę liści.
2. Regularne nawożenie roślin: Nawozy mineralne, takie jak nawozy wieloskładnikowe, mogą wspierać rośliny w okresie intensywnego wzrostu. Warto wybierać nawozy dostosowane do potrzeb roślin zielonych, bogate w azot, fosfor i potas.
3. Właściwe pH gleby: Pietruszka preferuje gleby o lekko kwaśnym do neutralnego pH. Niedostateczna kwasowość gleby może utrudniać roślinom pobieranie niektórych składników odżywczych, zwłaszcza żelaza.
4. Optymalne nawadnianie: Regularne, ale umiarkowane podlewanie pozwala utrzymać odpowiednią wilgotność gleby i zapobiegać niedoborom składników, które mogą wystąpić w wyniku przesuszenia gleby lub nadmiaru wody.

Niedobór składników odżywczych to jedna z głównych przyczyn żółknięcia liści pietruszki. Kluczowe dla jej zdrowia są azot, magnez, żelazo oraz inne mikroelementy. Właściwe nawożenie, dbałość o pH gleby i odpowiednie nawadnianie to podstawowe metody zapobiegania temu problemowi. Pamiętaj, że każda roślina ma swoje specyficzne potrzeby, dlatego ważne jest, aby dostarczyć pietruszce optymalne warunki wzrostu, co pozwoli uniknąć żółknięcia jej liści i zapewnić jej zdrowy rozwój.

Dlaczego pietruszka żółknie?

Żółknięcie liści pietruszki jest jednym z najczęstszych problemów, z którymi spotykają się ogrodnicy. Jedną z głównych przyczyn tego zjawiska może być zbyt intensywne nasłonecznienie. Choć pietruszka to roślina, która potrzebuje światła, nadmiar słońca, zwłaszcza w okresie upałów, może prowadzić do jej osłabienia, a w efekcie do żółknięcia liści. W tym artykule przyjrzymy się, dlaczego słońce może zaszkodzić pietruszce i jak najlepiej chronić ją przed nadmiernym nasłonecznieniem.

Zbyt intensywne nasłonecznienie – jak chronić pietruszkę?

1. Wybór odpowiedniego miejsca do uprawy pietruszki

Jednym z najważniejszych kroków w zapewnieniu pietruszce zdrowego wzrostu jest właściwy wybór miejsca uprawy. Pietruszka najlepiej rośnie w miejscach, które zapewniają jej średnie nasłonecznienie. Zbyt silne promieniowanie może prowadzić do uszkodzenia jej liści, co objawia się żółknięciem, a nawet ich więdnięciem. Jeśli zdecydujesz się na uprawę pietruszki w pełnym słońcu, pamiętaj, że w szczególności w czasie letnich upałów, może to negatywnie wpłynąć na jej kondycję.

2. Używanie osłon przed słońcem

Jeśli warunki w twoim ogrodzie sprzyjają zbyt intensywnemu nasłonecznieniu, warto pomyśleć o zastosowaniu osłon, które pomogą chronić rośliny przed nadmiernym ciepłem. Może to być np. specjalna siatka cieniująca, która zmniejszy intensywność promieniowania słonecznego, nie ograniczając jednak dostępu do światła. Tego typu rozwiązanie jest idealne w upalne dni, szczególnie w okresach letnich, kiedy temperatura osiąga swoje najwyższe wartości. Osłony tego typu można stosować nie tylko w ogrodzie, ale także w szklarniach, gdzie intensywne słońce może szybko podnieść temperaturę, prowadząc do stresu termicznego rośliny. Dzięki osłonom można uzyskać stabilniejsze warunki, które zapobiegną żółknięciu liści pietruszki.

3. Regularne podlewanie – klucz do zdrowia rośliny

Odpowiednie nawadnianie jest niezbędne, aby pietruszka mogła poradzić sobie z nadmiernym nasłonecznieniem. Zbyt intensywne słońce prowadzi do parowania wody z gleby, co sprawia, że roślina traci wilgoć, przez co może zacząć żółknąć. Aby tego uniknąć, należy regularnie podlewać pietruszkę, szczególnie w czasie upałów. Optymalnie jest to robić wczesnym rankiem lub późnym popołudniem, aby uniknąć parowania wody w czasie najgorętszych godzin dnia. Warto pamiętać, że nadmiar wody także nie jest korzystny dla pietruszki, gdyż może prowadzić do jej gnicia korzeni i osłabienia całej rośliny. Dlatego podlewanie powinno być regularne, ale umiarkowane, by zapewnić optymalną wilgotność gleby.

4. Dbanie o strukturę gleby

Gleba, w której rośnie pietruszka, odgrywa kluczową rolę w jej zdrowiu. Aby roślina była w stanie poradzić sobie z nadmiernym nasłonecznieniem, gleba powinna mieć dobrą strukturę wodno-powietrzną. Pietruszka najlepiej rośnie w glebie próchniczej, lekko kwaśnej, która zapewnia jej odpowiednią ilość wilgoci oraz łatwy dostęp do powietrza. Zbyt zbita gleba nie będzie w stanie utrzymać odpowiedniego poziomu wilgotności, co w połączeniu z wysokimi temperaturami może powodować żółknięcie liści. Regularne napowietrzanie gleby oraz stosowanie kompostu pomoże w utrzymaniu jej w odpowiedniej kondycji, co z kolei pozwoli pietruszce lepiej znosić intensywne nasłonecznienie.

5. Sadzenie pietruszki w odpowiedniej odległości od innych roślin

Gęste nasadzenia mogą prowadzić do zbyt dużego nagrzewania się gleby, co pogarsza warunki wzrostu pietruszki. Ważne jest, aby rośliny nie były posadzone zbyt blisko siebie, co mogłoby ograniczać dostęp do światła i powietrza. Dzięki odpowiednim odstępom między roślinami, pietruszka będzie miała lepsze warunki do wzrostu i mniejsze ryzyko żółknięcia liści. Zbyt intensywne nasłonecznienie jest jednym z głównych czynników, który może powodować żółknięcie liści pietruszki. Odpowiednia ochrona rośliny przed nadmiernym słońcem, właściwe podlewanie, dbałość o glebę oraz stosowanie osłon to kluczowe elementy, które pomagają w utrzymaniu zdrowia pietruszki. Pamiętając o tych zasadach, z pewnością zapewnimy jej optymalne warunki do wzrostu i unikniemy problemu żółknących liści.